بازدید۲۳ نفر از کارکنان موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی شرق کشور(مشهد) از بافت تاریخی و کویر بشرویه – ۹۶/۸/۱۱

بازدید هفده نفرگردشگر المانی از خانه مستوفی بشرویه – صبح ۹۶/۸/۱۰

اردوی عکاسی کانون عکس مشهد – ۲۴ شهریور ماه ۱۳۹۶- کویر بشرویه

گزارش پخش شده از همایش کویر نوردی بشرویه سال ۹۵ از شبکه شما

از جمله قدیمی ترین آثار بشرویه قلعه ایست که در دوازده کیلومتری غرب بشرویه در مجاورت آسیاب آبی معروف به آسیاب دهنه بر بالای کوهی به ارتفاع ۴۰۰ متر از سطح زمین واقع شده و بنام قلعه دختر معروف می باشد .
این قلعه بر بالای قله ای مخروطی شکل قرار گرفته و از سه طرف مشرف به پرتگاه می باشد که تقریبا غیر قا بل عبور است و فقط از سمت جنوبی به آن راه عبور سختی وجود دارد.
در خصوص سابقه تاریخی این قلعه دو نظر وجود دارد یکی این است که قلعه مزبور در عداد سلسله قلاعی است که به همین نام از دوران ساسانی باقی مانده اند و این که قلعه در زمان فرقه اسماعیلیه بنا شده است .
گرچه سبک بنای قلعه دختر بشرویه با شیوه معماری و اساسا موقعیت قلاع اسماعیلی درایران متفاوت است ،اما ممکن است که در دوران نفوذ اسماعیلیان مورد استفاده بوده است.
البته باید اضافه کرد آثار بدست آمده نشان می دهد که این قلعه قدمت هزار ساله دارد و نشانگر آن است که سالهای قبل از اسلام زندگی انسانی در آنجا وجود داشته است پس به احتمال قوی این قلعه متعلق به همان عصر ساسانیان می باشد.

در مسیر قدیمی بشرویه به رقه که بخشی از جاده کهن این شهر به طبس بوده و مطابق با مسیر قناتی قدیمی که از کوههای رقه به سمت دشت بشرویه ساخته شده است هفت آسیاب وجود دارد که به موازات آب زراعی بشرویه ساخته شده است در حال حاضر سه آسیاب از این تعداد فعال می باشد.
نام این آسیاب ها به ترتیب از سمت بشرویه بنام آسیاب سروش ، میرزا ، زنگی و آقا (شیخی) و آسیاب دهنه که در مجاورت قلعه دختر واقع شده می باشد . تعداد دو آسیاب دیگر نیز بعد از قلعه دختر واقع است که به آسیاب میو (رودی) و آسیاب فروغ مشهور است.
وجود آسیاب های آبی فعال یکی از نوادر میراث فرهنگی در کشور است که مانند آن امروزه در کمتر جایی از مناطق کویری دیده می‌شود و به دلایل مختلف از جمله نبوغ تکنولوژیک بشر و آمیختگی منظر و میراث طبیعی و مصنوع، استفاده از انرژی‌های پاک، کیفیت آرد و نان تولیدی، ظرفیت‌های بالایی از نظر جذب گردشگر دارا است.

منزل مستوفی در خیابان ملا‌عبدالله‌تونی‌بشروی و کوچه مستوفی شهر بشرویه قرار دارد . این عمارت از جمله بناهای اعیانی است که در دوره قاجاریه ساخته شده ومتعلق به شخصی به نام مستوفی می‌باشد.سبک معماری و بادگیرهای زیبا و ساباط در جانب شمال شرقی این سازه و تزیینات گچی در بخشهای دیگر بنا از ویژگی های بارز ‌منزل مستوفی به شمار میرود . پلان کلی این عمارت مستطیل شکل می باشد و ورودی آن در میانه ضلع جنوب غربی واقع شده است . پس از ورودی دالانی کم عرض قرار دارد که به حیاط متصل میشود .

در طرفین دالان ورودی دو اتاق کوچک تعبیه شده‌است‌.صحن حیاط فضایی مستطیل شکل دارد که با آجرهایی مربع شکل فرش شده‌است . در ضلع غربی این عمارت ، ایوانی بزرگ قرار دارد که بر فراز آن سه بادگیر عظیم تعبیه شده ، این بادگیرها شامل یک بادگیر مستطیل شکل بزرگ در میانه و دو بادگیر هشت ضلعی در طرفین اند. بادگیر مستطیل شکل دارای دو دروازه چشمه در طرفین میباشد و به فضای درون ایوان منتهی می‌گردد. دو بادگیر دیگر به زیرزمینی که در ایوان واقع شده‌است راه دارند. ایوان پوششی مسطح دارد ودر بخش فو قانی با دو ستون هشت ضلعی و دو نیم سطون و سه قوس گهواره‌ای مزین شده‌است. فضای طرفین ایوان به صورت دو اشکوبه است.دیوار ضلع غربی عمارت با پنج طاق نمای عمیق و مرتفع تزیین شده ، این طاق نما ها دارای رسمی بندی‌هایی گچی اند. در ضلع جنوبی و شمالی بنا، ورودی چند اتاق به چشم می‌خورد‌ که در بخش بالا و اطراف ورودی‌ها ، طاقچه‌ها و طاقنماهایی زیبا ساخته شده‌است‌.

در گوشه شرقی بنا حوض‌خانه قرار دارد . حوض‌خانه فضایی هشت ضلعی داردکه حوض دایره‌ای کوچکی در مرکز آن ساخته شده است این فضا با کلاه فرنگی زیبایی پوشیده شده و تزئینات رسمی‌بندی هنرمندانه‌ای دارد. زیرزمین عمارت که حکم سردخانه را داشته ، فضایی مستطیل شکل دارد که با قوسی خفیف و آجرهای خفته و راسته اجرا شده است. در ضلع شمال شرقی منزل که مشرف به کوچه‌ای کم عرض است ساباطی به طول هجده متر ساخته شده که دیوارهای ساباط با بیست طاق‌نمای ظریف تزئین شده‌است. مصالح به کار رفته در منزل و ساباط مستوفی خشت خام ودر قسمت هایی آجر با ملات گل و گچ می‌باشد‌.

«دیواری دور شهر را گرفته… و محدوده ای به وسعت ۵۰۰ در ۴۰۰ یارد را در برگرفته که ضلع بزرگ آن به طرف شمال می باشد، چهار دروازه دارد هر یک در یک جانب آن و در گوشه شمال غربی «ارگ» یا قلعه واقع شده است… آب بشرویه خوب است و انواع آذوقه مورد نیاز در آ ن یافت می شود.»
متن فوق بخشی گزارش کلنل «سی ام مک مک گریگور» افسر ارتش انگلیس سیاح دیگری است که در حدود ۱۳۰سال پیش، از بشرویه عبور کرده و شرح جامعی البته از دید یک نظامی و برای اهداف نظامی گری دولت انگلیس در ایران داده است.
دیوار شهربند در سال ۹۴۰ توسط یکی از حکام شهر به نام میرکمال الدین ساخته در واقع یک حصار بزرگ به ارتفاع ۶ متر به همراه ۴۰ برج ۸ متری و ۴دروازه بوده که اطراف هسته اولیه شهر تاریخی بشرویه را فرا گرفته بوده است. هنوز بقایایی از حصار بشرویه در حاشیه خیابان مجتهد بشروی وجود دارد.
در سال های اخیر بجهت حفظ این اثر تاریخی، بافت فرسوده اطراف دیوار، توسط شهرداری بشرویه تخریب ، آزادسازی و اقدامات مرمتی نیز توسط میراث فرهنگی بشرویه انجام شده است.